Η αξία της αφήγησης στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη
Tα παραμύθια αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη της φαντασίας του ατόμου. Δείχνουν, με απλό τρόπο, κοινές αλήθειες σχετικά με τους ανθρώπους και τον κόσμο γύρω τους. Τα παραμύθια και οι ιστορίες εισάγουν την έννοια της ύπαρξης στο άτομο, δείχνουν τον στόχο, διδάσκουν τη σωστή συμπεριφορά και εξοικειώνουν τα παιδιά με τις ηθικές νόρμες που ανταμείβονται από την κοινωνία. Ως εκ τούτου, απεικονίζοντας τον πραγματικό κόσμο σε συνδυασμό με τα φανταστικά φαινόμενα στα παραμύθια, το παιδί οδηγείται σε πολλούς προβληματισμούς και αντιλήψεις. Όταν τα παιδιά εμπνέονται από τα παραμύθια, τους δίνεται η ικανότητα να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της δικής τους δημιουργίας επινοώντας νέες ιστορίες. Με αυτόν τον τρόπο, καλλιεργούνται πνευματικά, αφού ενισχύεται ο προβληματισμός, αφυπνίζεται το πνεύμα, με αποτέλεσμα να διεισδύουν και να εμβαθύνουν στην ουσία των πραγμάτων, δηλαδή τη γνώση για την πραγματικότητα.
Όταν ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τα παραμύθια, επηρεάζεται βαθύτατα από αυτά και η φαντασία του αναπτύσσεται. Αυτό, ακόμα, έχει ως αποτέλεσμα να αναπτύσσεται ψυχοσυναισθηματικά. Ο καθένας ταξιδεύει με τη φαντασία σε άλλους κόσμους, σε άλλες εποχές και απομακρύνεται από την πεζότητα, την πίεση της καθημερινότητας. Αυτό συναντάται κατά κόρον στα παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες, τα οποία δείχνουν να απολαμβάνουν αυτές τις στιγμές, γιατί έχουν την ανάγκη να ξεφύγουν από τα «πρέπει» των γονιών τους, των δασκάλων κ.ο.κ. Μέσω αυτής της διαδικασίας, επιπλέον, βελτιώνονται τα ποσοστά συγκέντρωσης της προσοχής, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την περαιτέρω εκπαίδευση και μάθηση.
Για αυτόν τον λόγο, είναι πολύτιμο να καθορίζεται μια καθημερινή «ρουτίνα» με τα παιδιά, προκειμένου το παιδί να εξασκείται στο άκουσμα ιστοριών, αλλά και να διδάσκεται τη διαφορά ανάμεσα στο καλό και το κακό, την αλήθεια και το ψέμα, και χάρη σε αυτό, το παιδί να αναζητά την ηθική, τη δικαιοσύνη. Επίσης, τα άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες, προβάλλονται πολλές φορές θετικά στα παραμύθια, όπου η διαφορετικότητα συνδέεται με κάποιον ήρωα ή ηρωίδα. Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα, όπως οι επτά νάνοι στο παραμύθι της Χιονάτης, ο αγαθός γίγαντας Shrek στο ομώνυμο παραμύθι, ο μικροκαμωμένος Nils Holgersson. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η ενσυναίσθηση˙ η συναισθηματική ταύτιση, δηλαδή, με ένα άλλο άτομο, η αναγνώριση και η κατανόηση της θέσης, του συναισθήματος, των σκέψεων ή της κατάστασης κάποιου άλλου.
Ένα άτομο που χρησιμοποιεί την ενσυναίσθηση μπορεί να αναγνωρίσει, να αντιληφθεί και να αισθανθεί αυτό που αισθάνεται ένα άλλο άτομο. ‘Ετσι, μπορεί να βάλει τον εαυτό του στη θέση του άλλου, να κατανοήσει τη συμπεριφορά του και να αναγνωρίσει τα κίνητρά της. Να δει, δηλαδή, τον κόσμο μέσα από τα μάτια του (www.scienceillustrated.gr, 25-12-2010). Αυτό βοηθά τα παιδιά να αναγνωρίσουν τις αδυναμίες τους και τους προσφέρει κίνητρο να ξεπεράσουν επιτυχώς τις δυσκολίες που ανακύπτουν. Έχετε παρατηρήσει τι συμβαίνει όταν διαβάζετε παραμύθια στα παιδιά «σας»;
Δέσποινα Δαλέτζα- Ειδική Παιδαγωγός/ Εκπαιδευτικός